خیابان ۲۰۴؛ قربانگاه حجاج در عید قربان
تاریخ انتشار: ۳۰ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۵۸۷۲۹۲
زهرا کاردانی گفت:«برای این اثر از حدود ۳۵ تا ۴۰ نفر سوال پرسیده شد و روایت‌های بسیار متفاوتی نقل می‌شد؛ برخی حاضرین فاجعه منا را یک حادثه پیش بینی نشده می‌دانستند که در اثر بی‌مسئولیتی رخ داده و برخی دیگر آن یک سناریوی از پیش تعیین شده و برنامه‌ریزی شده می‌دانستند.»
گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- سارا عاقلی؛ عید قربان هر سال شاید جلوه‌ی عید و قربانی کردن و حضور حجاج در سرزمین منا باشد، اما در این بین سال‌هایی نیز وجود داشته که عید قربان به یک سوگواره تبدیل شده؛ روزی که اگرچه قربان بوده، اما عید نبوده و قربانیانش حجاج بودند؛ مانند مهر سال ۹۴ که حجاج در مسیر رمی جمرات گرفتار سوءمدیریت دولت عربستان، انسداد و ازدحام بالای جمعیت شدند و خیابان ۲۰۴ برای آن‌ها تبدیل به قربانگاه شد و از میان حجاج کشور‌های مختلف قربانی گرفت؛ شوک فاجعه در روز‌های ابتدایی به شدت بالا بود و حتی روابط میان ایران و عربستان را تحت تاثیر شدید قرار داد و باعث شد ایرانیان در سال ۹۵ در اعتراض بی‌کفایتی دولت سعودی، عازم حج نشدند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اما این واقعه نیز مانند هر حادثه دیگری مستعد فراموش شدن و حتی قلب واقعیت است؛ کمااینکه پس از وقوع آن، دولت عربستان از اعلام تعداد دقیق شهدا طفره رفت و برخی نقل‌قول‌های مستقیم و غیرمستقیم از جانب دولت سعودی و رسانه‌های طرفدار آن، علت حادثه و بر هم زدن نظم را به حجاج ایرانی نسبت داد؛ نسبتی غیر واقع و غیر مستند که باید با مستندنگاری و ثبت در تاریخ، آن را بی‌اثر کرد؛ در این بین "خیابان ۲۰۴" تنها کتابی است که تلاش کرده پرچم روایت بی‌واسطه و مستند را بالا نگه دارد تا به سهم خود مانع قلبِ حقیقت شود؛ به مناسبت عید قربان و سالگرد فاجعه منا به سراغ نویسنده این کتاب زهرا کاردانی رفتیم و با او به گفتگو نشستیم.
خبرگزاری دانشجو: یکی از رویکرد‌های رایج برای پرداختن به موضوع حج در ادبیات ما، سفرنامه نویسی است؛ کما اینکه سفرنامه‌های متنوعی با نگاه‌های متعدد از قدیم تا امروز پیرامون سفر مکه نوشته شده، اما اثری که تحت عنوان "خیابان ۲۰۴" از شما موجود است به یک حادثه خاص در بطن سفر حجاج در سال ۹۴ می‌پردازد؛ یک سوژه‌ی به خصوص در ایده‌ی کلی سفر حجاج؛ پیرامون سبک نوشتاری این اثر بیشتر بفرمایید.
زهرا کاردانی: رویکردی که من برای این کتاب انتخاب کردم با سفرنامه نویسی جداست؛ چون در سفرنامه، نفس سفر و جغرافیای آن مورد توجه نویسنده است، اما آنچه من نوشتم مستندنگاری یک اتفاق است و روایت پیرامون اتفاق اصلی شکل می‌گیرد؛ انگیزه‌ی نوشتن این کتاب از آنجا شروع شد که من هم مانند بسیاری دیگر از افراد، مهر ماه ۹۴ با شنیدن خبر فاجعه منا شوکه شدم و موضوع برایم سوال برانگیز شد؛ چرایی وقوع این اتفاق برایم حل نشدنی بود که چطور ۷۰۰۰ نفر در یک متراژ خیلی کوچک در یک جغرافیای ۲۰۰ متری یعنی خیابان ۲۰۴ و در زمان خیلی کم از دنیا بروند؛ این سوال بزرگ باعث شد به دنبال جواب آن بگردم چراکه به این نتیجه رسیدم دیگر از طریق رسانه‌ها به جواب نخواهم رسید؛ در نتیجه به سراغ شاهدین ماجرا و خانواده‌های شهدا و کارگزاران حج رفتم.
خبرگزاری دانشجو: در روز حادثه به چه شکل از ماجرا مطلع شدید؟
زهرا کاردانی: در روز عید قربان سال ۹۴ در حال بازگشت از یک سفر خانوادگی بودم و به علت بیماری پدرم، حال روحی خوبی نداشتم؛ در اواسط مسیر خبر فاجعه منا را شنیدیم و خیلی شوکه کننده بود؛ البته این حالی بود که اکثر افرادی که آن را شنیدند به آن دچار شدند؛ آمار کشته‌شدگان در ابتدا به این صورت نبود و گفته می‌شد ۱۵۰۰ نفر از میان حجاج شهید شدند و در ادامه این آمار افزایش پیدا کرد.
خبرگزاری دانشجو: شما برای روایت این اثر به سراغ شاهدین و افراد حاضر در آن ماجرای تلخ رفتید و موضوع را از زاویه ۴ گروه تعریف کردید؛ این نوع روایت را چگونه انتخاب کردید؟ غیر از این قالب به سایر سبک‌ها مانند پرداخت داستانی ماجرا یا روایت از طرف دانای کل هم فکر می‌کردید؟
زهرا کاردانی: نه؛ ادبیات داستانی مدنظرم نبود، چون می‌خواستم حتما کار به شکل مستند تولید شود؛ برای انتخاب گروه‌های راوی نیز، اتفاق را مرکز ثقل قرار دادم و گروه‌های درگیر ماجرا را به دست آوردم؛ وقتی حادثه منا را وسط بگذارید گروه‌های درگیر شامل حجاج، خانواده‌های داغدار، افرادی که برای نجات دیگران کمک می‌کردند، خواهید رسید؛ ضمن اینکه دیگر افراد نقش‌آفرین نیز وجود داشتند مانند هنرمندانی که برای این حادثه، اثر خلق کرده بودند یا دسته‌ی دیگری که خیلی دوست داشتم با آن‌ها مصاحبه کنم، اما متاسفانه حاضر به مصاحبه نشدند، مامورین فرودگاهی بودند که استقبال از پیکر‌های شهدا را به عهده داشتند یا دادستان جنایی آن زمان؛ دلیل تمایلم به مصاحبه با دو گروه آخر این بود که حادثه یکسری جزئیاتی داشت و می‌طلبید از زبان ایشان روایت شود، اما در آن زمان اقبالی به مصاحبه نشان داده نشد.
خبرگزاری دانشجو: علت عدم اقبال به مصاحبه چه بود؟
زهرا کاردانی: دلایل مختلفی داشتند، اما حتی کسانی هم که مصاحبه کردند بعضا تصور می‌کردند بهتر است از این موضوع بگذریم و این نگاه اشتباهی است که بیشتر در بین مسئولین ما رواج دارد؛ مبنی بر اینکه از اتفاقات بگذریم و با روایت حوادث کاری نکنیم که خانواده شهدا بیش از این ناراحت شوند! در حالی که از نظر مستندنگاری هر اتفاقی باید با جزئیات در تاریخ ثبت شود تا هم دلایل آن برای همه روشن شود و هم از تکرار آن جلوگیری شود؛ اما جمله‌ای که من در جریان جمع آوری این کتاب از مسئولین زیاد شنیدم این بود که اجازه دهید با روایت نکردن، شکوهِ خانواده شهدا حفظ شود! البته بودند مسئولانی که مصاحبه را قبول کردند به مسئله‌ی مستند، مسئولانه‌تر فکر کردند.
خبرگزاری دانشجو: در نهایت با بررسی جمیع مسائل و افراد در دسترس برای پاسخگویی به چهار گروه راوی رسیدید.
زهرا کاردانی: گروه اول این روایت شاهدین ماجرا و حجاجی بودند که زنده از ماجرا بیرون آمدند؛ گروه دوم خانواده‌های شهدایی بودند که همراه شهید در سفر حج حضور داشتند، گروه سوم کارگزاران حج و کسانی بودند که در نجات و تفحص نقش داشتند و گروه چهارم، خانواده‌های شهدایی بودند که اینجا منتظر مسافرانشان بودند و متاسفانه عزیزانشان هیچ‌گاه برنگشتند.
خبرگزاری دانشجو: در خصوص سبک مستندنگاری و چالش‌های آن بفرمایید؛ باتوجه به اینکه همانطور که خودتان اشاره کردید نسبت به مستندنگاری رویکرد مثبتی به ویژه در میان مسئولین وجود ندارد و حتی پس از پایان دوره مسئولیت خود، برعکس افراد صاحب منصب در دیگر کشورها، وقایع را ثبت و روایت نمی‌کنند و از طرف دیگر رویکرد احساساتی نسبت به مسائل به ویژه حوادث تلخ وجود دارد.
زهرا کاردانی: کار قبلی من یعنی کتاب "زن آقا" نیز داستان نیست؛ یکی از شاخه‌های مستندنگاری یعنی خودنگاره است و گزارش‌های یک سفر است؛ مستند برای من که انتخابم نوشتن مستند است و برای مخاطبی که ترجیحش خواندن مستند است شیرینی خاص خودش را دارد؛ چون می‌دانیم روایتی که در حال نوشتن و خواندن آن هستیم بر واقعیت تکیه دارد و ما علاقه‌مندان مستند، به واقعیت بیشتر از داستان اقبال نشان می‌دهیم؛ من به شخصه روایت واقعی را به تخیل ترجیح می‌دهم؛ اما علی رغم اینکه در کشور ما اتفاقات سیاسی اجتماعی زیادی می‌افتد و برای مردم سوالات زیادی ایجاد می‌شود، درباره اکثر این‌ها توضیحی داده نمی‌شود؛ در عوض بیشتر از فرمول زمان همه چیز را حل می‌کند استفاده می‌کنند و سعی می‌کنند مردم حوادث را بیشتر فراموش کنند؛ حادثه شهدای مکه نیز چیزی شبیه حادثه منا بوده، اما درباره آن نیز توضیح مشخصی داده نشده و سکوت ما باعث می‌شود دیگران مانند رسانه‌های بیگانه آن را روایت کنند و حتی آنطور که می‌خواهند روایت بسازند که با واقعیت فاصله دارد.
خبرگزاری دانشجو: در خصوص فاجعه منا نیز برخی ابعاد قضیه هنوز روشن نشده؛ مانند انگیزه‌های سیاسی حاکم بر قضیه؛ شما به نکات مبهم در یک اثر مستند چگونه پرداختید؟
زهرا کاردانی: یک مستندنگار باید بتواند بدون قضاوت وارد ماجرا شود و صرفا گزاره‌ها را مطالعه کند و از افراد حاضر در حادثه جویا شود و آن را روایت کند؛ برای این اثر از حدود ۳۵ تا ۴۰ نفر سوال پرسیده شد و روایت‌های بسیار متفاوتی نقل می‌شد؛ برخی حاضرین فاجعه منا را یک حادثه پیش بینی نشده می‌دانستند که در اثر بی‌مسئولیتی رخ داده و برخی دیگر آن یک سناریوی از پیش تعیین شده و برنامه‌ریزی شده می‌دانستند؛ من از بین این دو نوع روایت نمی‌توانم دست به انتخاب بزنم؛ چون هر دو نظر استدلال‌های متقن مطرح می‌کنند و رسالتم روایت آن‌ها برای ماندگاری در تاریخ است.
منبع: خبرگزاری دانشجو
کلیدواژه: عید قربان زهرا کاردانی فاجعه منا خیابان 204 خبرگزاری دانشجو شده می دانستند زهرا کاردانی خیابان ۲۰۴ فاجعه منا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۵۸۷۲۹۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اسامی ۵۳ نوجوان راه‌یافته به باشگاه قاف اعلام شد
به گزارش خبرگزاری مهر، فرآیند انتخابِ اعضای باشگاه قاف در دو مرحله انجام گرفت. در مرحله اول، آثار اعضای مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مورد بررسی و داوری قرار گرفت و در مرحله دوم اعضا برای گفت‌وگو دعوت شدند.
گفت‌وگوها به شکل غیرحضوری در فضای اسکای‌روم توسط گروه ارزیابی، در پنج جلسه شش ساعته انجام گرفت و در پایان ۵۳ نفر به عنوان اعضای منتخب داستان انتخاب شده و به باشگاه رویش استعدادهای برتر نوجوان ادبی (قاف) کانون پرورش فکری راه پیدا کردند.
اسامی راه‌یافتگان به باشگاه رویش استعدادهای برتر ادبی نوجوان قاف (بخش داستان) معرفی شد. زهرا شریفی، سما شیدایی و کیمیا موسوی از استان آذربایجان‌شرقی، فاطمه صباحی و یسنا نظمی از استان اردبیل، رها باقری از استان البرز، فاطمه‌بیتا بهزادی از استان هرمزگان، شایان جلوه‌نیا از استان بوشهر، حسنا سراجچی و زهرا شکل‌آبادی از استان همدان، آدرینا زندسلیمی، فاطمه طاهری‌ها و کتایون تندرست از استان تهران، ایلیا خسروی و یگانه آذری از استان چهارمحال و بختیاری، زینب جهان‌پرور از استان سمنان، ماهک شکوهمند و یکتا رحمتی از استان گیلان و امیرعباس توحیدی و فاطمه سپهر از استان کهگیلویه و بویراحمد در فهرست معرفی‌شدگان قرار دارند.
همچنین از استان مازندران ارغوان عبداالله‌پور، از استان خوزستان فاطمه‌زهرا جعفریان، از استان گلستان سوگل بازیاری و محمدعلی کرد، از استان مرکزی زهرا بادرستانی و سارا میرزاخانی، از استان کرمانشاه الیا کرمی، بهار امانی، محمدجواد عزیزی و مهدیه اسماعیلی، از استان یزد ریحانه خالقی، زهرا حدادزاده، فاطمه دهقانی و مونا میرجلیلی، از استان خراسان جنوبی سنا خدایی، از استان فارس فاطمه میری، فاطمه نرگس خلیلیان و مهسا احمدی به باشگاه رویش استعدادهای برتر ادبی نوجوان قاف راه یافتند.
در ادامه از استان زنجان حسام صدرا و فاطمه تاران و از استان خراسان رضوی آیناز اصغردخت، حلما غنی‌آبادی، زینب خیاطی، زینب شفیع‌نادری، شقایق کریمی، غزاله حسین‌زاده، ستایش حشمتی و نگار رضادوست، از استان قم ترنم نراقی، رضوان صادقی، زهرا علییی، محمدمهدی مصری و محدثه غفاری نیز معرفی شدند.
اردوی انتخابِ باشگاه قاف داستان به‌زودی با حضور اعضای برگزیده این بخش برگزار خواهد شد که زمان دقیق آن به‌زودی اعلام می‌شود.
تربیت نسل نو شاعران و نویسندگان متعهد در حوزه کودک و نوجوان و برنامه‌ریزی ۳ ساله برای رشد و بالندگی آینده‌سازان با بهره‌گیری از شیوه‌های هدفمند و استفاده از ظرفیت‌های صاحبان قلم و اندیشه در ارتقای آگاهی‌های اعضا، از جمله اهداف این حرکت فرآیندمحور ادبی است.
کد خبر 6092177
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت